Willem Frederik Hermans

Willem Frederik Hermans (1921 – 1995) was een Nederlands schrijver van romans, novellen, verhalen, poëzie, toneelstukken en scenario’s, alsmede van essays, kritieken en polemieken.

Willem Frederik Hermans, schrijver.
Willem Frederik Hermans

Daarnaast was hij actief als fotograaf en maker van surrealistische collages. Hermans behaalde cum laude de graad van doctor in de Wis- en Natuurkunde (1955, fysische geografie). Hij weigerde de P.C. Hooft-prijs (1971), maar accepteerde wel de Prijs der Nederlandse Letteren (1977), die hij uit handen van de Belgische koning Boudewijn ontving. Hermans wordt met Gerard Reve en Harry Mulisch gerekend tot De Grote Drie, de drie belangrijkste naoorlogse Nederlandse auteurs.

Als leerling van het Barlaeus-gymnasium werkte Hermans mee aan de schoolkrant. Onder de Bezetting schreef hij zowel korte verhalen als romans. De verzetsroman De tranen der acacia’s verscheen als feuilleton in het tijdschrift Criterium (1946) en werd bij verschijning als boek (1949) op grote schaal en overwegend gunstig besproken, waarbij het unieke talent van de jonge auteur werd erkend. Een bescheiden reistoelage won Hermans in 1950 voor de klassiek geworden oorlogsnovelle Het behouden huis (1952). De voorpublicatie van Ik heb altijd gelijk (roman, 1952) veroorzaakte een proces over belediging van het katholieke volksdeel. Paranoia (novellen, 1953) en Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen (novellen, 1957) bevestigden Hermans’ reputatie in literaire kring. Vond de experimentele vertelling De God Denkbaar Denkbaar De God (1956) een beperkt publiek, nationale erkenning verwierf Hermans met De donkere kamer van Damokles (roman, 1958), bij verschijning door vele critici als een meesterwerk begroet.

Daarna concentreerde Hermans zich meer op zijn wetenschappelijke werk en schreef onder meer het boek Erosie (1960). Het bijwonen van twee wetenschappelijke bijeenkomsten, in Noord-Scandinavië (1960 en 1961) vond een literaire neerslag in Nooit meer slapen (roman, 1966), dat als zijn beste werk wordt beschouwd. Als polemist paarde hij een scherpe argumentatie aan een groot gevoel voor humor en sarcasme: de populariteit van Mandarijnen op zwavelzuur (strijdschrift, 1964) overleefde de kwesties die erin aan de kaak werden gesteld. Enkele essays uit deze jaren getuigden van onder meer Hermans’ blijvende interesse voor de filosoof Ludwig Wittgenstein. In de Weinreb-affaire (1969-1976) ontmaskerde Hermans de naamgever als een oorlogsmisdadiger wiens rehabilitatie voorkomen diende te worden; het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie beslechtte de kwestie met een voor Weinreb vernietigend rapport. Ook verscheen Hermans’ laatste oorlogsroman, Herinneringen van een engelbewaarder (1971).

De werken van Willem Frederik Hermans:

Kussen door een rag van woorden (poëzie, 1944)
Demon van ivoor (pseud. Fjodor Klondyke, 1945)
Leproos van Molokaï (pseud. Fjodor Klondyke, 1945-1946)
Misdaad stelt de wet (pseud. Fjodor Klondyke, 1945-1946)
Misdaad aan de Noordpool (pseud. Fjodor Klondyke, 1945-1948; datering onzeker)
Horror cœli (poëzie, 1946)
Conserve (roman, 1947)
Hypnodrome (poëzie, 1948)
Moedwil en misverstand (korte verhalen, 1948)
De tranen der acacia’s (roman, 1949)
Fenomenologie van de pin-up girl (essay, 1950)
Ik heb altijd gelijk (roman, 1951)
Het behouden huis (novelle) 1951)
Paranoia (korte verhalen, 1953)
De mandarijnenpers (essays, 1955)
Het geweten van de Groene Amsterdammer (essays, 1955)
De God Denkbaar – Denkbaar de God (roman, 1956)
Drie melodrama’s (roman/korte verhalen, 1957)
Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen (korte verhalen, 1957)
De donkere kamer van Damokles (roman, 1958)
Drie drama’s (toneel, 1962)
De woeste wandeling (filmscenario, 1962)
Mandarijnen op zwavelzuur (essays, 1964)
Het sadistische universum 1 (essays, 1964)
Zwarte Handel (collages, 1965)
Nooit meer slapen (roman, 1966)
Een wonderkind of een total loss (verhalen, 1967)
Wittgenstein in de mode (essay, 1967, latere aangevulde druk onder de titel Wittgenstein in de mode en Kazemier niet)
Overgebleven gedichten (poëzie, 1968)
Preambule/Manuscript in een kliniek gevonden (verhalen, 1968)
De heilige Maria Juana (gedichten, gepubl. onder auteursnaam Luis Cimatarra met als vertaler W.F. Hermans; Luis Cimatarra is een pseud. van WFH, 1968)
Fotobiografie (autobiografie, 1969)
Het lek in de eeuwigheid (1969)
De laatste resten tropisch Nederland (reisbeschrijving, 1969; zie Passantenliteratuur)
Hollywood (reisnotities, 1970)
Het sadistische universum 2. Van Wittgenstein tot Weinreb (essays, 1970)
Herinneringen van een engelbewaarder (roman, 1971)
King Kong (gevolgd door wat Nederland niet op de televisie mocht zien, televisiespel, 1972)
Hellebaarden (Citaten uit het werk van Hermans, verzameld en ingeleid door Frans A. Janssen, 1972)
Het evangelie van O. Dapper Dapper (roman, 1973)
Hundertwasser, honderdvijf en meer (verhalen, 1973)
Meditaties (onder pseud. Schrijver Dezes, 1973)
Periander (toneel, 1974)
Machines in bikini (essays, 1974)
Onder professoren (roman, 1975)
Dinky toys (aforismen, 1976)
De raadselachtige Multatuli (biografie, 1976)
Boze brieven van Bijkaart (columns, 1977)
Bijzondere tekens (kort verhaal, 1977)
Houten leeuwen en leeuwen van goud (essays, 1979)
Ik draag geen helm met vederbos (essays, 1979)
Scheppend Nihilisme (interviews, bijeengebracht door Frans Janssen, 1979)
Dood en weggeraakt (novelle, 1980)
Filip’s sonatine (novelle, 1980)
Homme’s hoest (novelle, 1980)
Vijf verhalen (verhalen, 1980)
Beertje Bombazijn (onder pseud. Sita van Wissel, 1981)
Uit talloos veel miljoenen (roman, 1981) (Audiofragment Uit talloos veel miljoenen)
Carel Willink, De schilderkunst in een kritiek stadium (met daarin opgenomen een essay van Hermans: ‘De lange broek als mijlpaal in de cultuur’; essay van 1951), Amsterdam: Peter van der Velden 1981 (p. 61-85)
Geijerstein’s dynamiek (novelle, 1982)
Mandarijnen op Zwavelzuur. Supplement (polemische stukken, 1983)
Klaas kwam niet (essays, 1983)
Suid-Afrika (oplage 4 ex., gedrukt door De Literaire Loodgieters, 1983)
Waarom schrijven (verhaal, 1983) (Audiobestand Waarom schrijven)
De zegelring (novelle, 1984)
De liefde tussen mens en kat (essay, 1985)
Relikwieën en documenten (essay, 1985)
Roeping (onder pseud. Age Bijkaart, 1985)
Cascaden en riolen (1986)
Koning Eenoog (fotoboek, 1986)
Het boek der boeken, bij uitstek (essay, 1986) (Audiobestand Het boek der boeken bij uitstek)
Een heilige van de horlogerie (roman, 1987)
Max Havelaar, ingeleid en van verklarende noten voorzien door W. F. Hermans, (fotografische herdruk, 1987), bijlage bij de tweede druk van De raadselachtige Multatuli.
Mondelinge mededelingen (lezingen, 1987)
Dinky toys (aforismen, 1988)
Door gevaarlijke gekken omringd (columns, 1988)
De schrijfmachine mijmert gekkepraat (geschiedenis van de schrijfmachine, 1989)
Au pair (roman, 1989)
Wittgenstein (essays, 1990)
Naar Magnitogorsk (novelle, 1990)
Vincent literator (essays, 1990)
Het hoedenparadijs. 40 collages van Willem Frederik Hermans (1991)
De laatste roker (korte verhalen, 1991)
Gitaarvissen en banjoklokken (reisverslag, 1991)
In de mist van het schimmenrijk (boekenweekgeschenk, 1993, later verschenen als Madelon in de mist van het schimmenrijk)
De aardappel van de dood (over de schilder J.H. Moesman; lezing, 1993)
Slechte kritieken gaan nooit verloren, goede ook niet, sinds kort (toespraak en essay, 1993)
Vier novellen (1993)
De onversleten wandelaar (1994)
Een foto uit eigen doos (foto’s, 1994)
Malle Hugo. Vermaningen en beschouwingen (essays, 1994)
Ruisend gruis (roman, 1995)
Ze zullen eikels zaaien op mijn graf. Teruggevonden gesprekken met Willem Frederik Hermans, Interviewer: Hans van Straten, (1995)
Tuin in Brussel (gedichten, 1996, illegale uitgave van op 8 december 1945 in De Baanbreker verschenen poëzie)
Het grote medelijden (verzamelde novellen, 2002)
De weerspannige slaper (essays, 2004)
Een ernstig onderzoeker (2004)
Je vriendschap is werkelijk onbetaalbaar. Brieven aan Geert van Oorschot (briefwisseling, 2004)
Richard Simmillion. Een onvoltooide autobiografie (autobiografische novellen, 2005)
Volledige Werken 1. Romans. Conserve. De tranen der acacia’s (2005)
Volledige Werken 7. Verhalen en novellen. Moedwil en misverstand. Paranoia. Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen (2006)
Volledige Werken 12. Beschouwend werk. Boze Brieven van Bijkaart. Houten leeuwen en leeuwen van goud (2006)
Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel (briefwisseling Willem Frederik Hermans en Gerard Reve, 2008)
Volledige Werken 2. Romans. Ik heb altijd gelijk. De God Denkbaar Denkbaar de God. Drie melodrama’s (2008)
Volledige Werken 11. Beschouwend werk. Het sadistische universum 1. Annum veritatis. De laatste resten tropisch Nederland. Het sadistische universum 2. Van Wittgenstein tot Weinreb. Machines in bikini. Dinky Toys (2008)
Machines en emoties (briefwisseling tussen Willem Frederik Hermans, Rudy Kousbroek en Ethel Portnoy, 2009)
Volledige werken 13. Beschouwend werk. Ik draag geen helm met vederbos. Klaas kwam niet (2010)
Volledige werken 3. De donkere kamer van Damokles. Nooit meer slapen (2010)
Volledige werken 14. Beschouwend werk. De liefde tussen mens en kat. Relikwieën en documenten. Het boek der boeken, bij uitstek. Mondelinge mededelingen. Door gevaarlijke gekken omringd (2011)
Volledige werken 9. Gedichten (2011)
Volledige werken 15. Beschouwend werk. De schrijfmachine mijmert gekkepraat. Wittgenstein. Gitaarvissen en banjoklokken. Malle Hugo. Vermaningen en beschouwingen (2012)
Volledige werken 4. Romans. Herinneringen van een engelbewaarder. De wolk van niet weten. Het Evangelie van O. Dapper Dapper (2012)
Volledige werken 5. Romans. Onder professoren. Uit talloos veel miljoenen (2013)